นักลงทุนหลายท่านคงจะเคยได้ยินประโยคที่ว่า “ชนะตลาดไม่อยากเท่าชนะใจตัวเอง” และคำพูดที่ว่า “นักลงทุนกว่า 80% มักขาดทุน” ทั้งสองประโยคหากฟังดูผ่าน ๆ มันก็เป็นเหมือนคำเตือนทั่ว ๆ ไปไม่ได้น่าสนใจเหมือนคำคมของนักลงทุนที่ประสบความสำเร็จ แต่ทว่าคำพูดทั้งสองมันกลับเป็นความจริง!
เพราะหนึ่งในตัวแปรสำคัญที่ทำให้พอร์ตแตกมักเกิดจากอารมณ์ไม่มั่นคงในการเทรดมากกว่าความรู้ เพราะปัจจุบันเราสามารถเรียนรู้เทคนิคการเข้าออเดอร์ หรือกลยุทธ์การซื้อขายได้ง่าย ๆ ทั้งบทความออนไลน์ วิดีโอ และสัมนา แต่สิ่งหนึ่งที่ไม่มีสอนสำหรับนักลงทุนก็คือ Trading Psychology หรือถ้ามีก็มีน้อย เพราะมันเป็นเรื่องยากที่จะยืนระยะในตลาดการลงทุนโดยที่จิตของคุณไม่ตก
จิตวิทยาการเทรด
คือ ตามทฤษฎีทางการเงินทั่วไป(Behavioral Finance) มีหลายกรณีที่อารมณ์และจิตวิทยามีอิทธิพลต่อการตัดสินใจของเรา ทำให้เราประพฤติตนในลักษณะที่คาดเดาไม่ได้ หรือไม่มีเหตุผล เอาอารมณ์ครอบงำการซื้อขายกลายเป็นกับดักการลงทุนที่ติดตัวเราไปทุกออเดอร์ และทุกตลาดการลงทุนไม่ว่าจะเป็น Forex, Crypto, หุ้น หรือทองคำ เป็นต้น โดยงานวิจัยกล่าวว่า “การที่เราพึ่งพาความคิดและความรู้สึกมากเกินไปจะเป็นอันตราย ตัวอย่างเช่น ถ้าหากคุณคิดว่าบริษัทใดบริษัทหนึ่งประสบความสำเร็จมาโดยตลอด หรือมีผลประกอบการดีมาสองไตรมาส นั่นเลยทำให้คุณมั่นใจได้ว่า หุ้นของบริษัทนั้นก็น่าจะดีเช่นกัน” ซึ่งแนวความคิดนี้อาจไม่ถูกต้องเสมอไป เพราะตลาดการลงทุน คือ การมองข้ามช็อตไปยังอนาคต
ดั่งกรณีของ Radio Shack ธุรกิจอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นผู้ขายอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่เฟื่องฟูในช่วงทศวรรษ 1980 และ 1990 ก่อนที่มันจะถูกธุรกิจออนไลน์อย่าง Amazon ( AMZN ) บดขยี้จนขาดทุน หรือการเชื่อมั่นในผลประกอบการในอดีตที่ดูดี แต่ขนาดของธุรกิจไม่ใหญ่ และยังไม่เคยผ่านการกู้วิกฤตธุรกิจ เราไม่ควรจะมั่นใจเกินไป และในทำนองเดียวกัน หากหุ้นของเราลดลง 30% แต่เราไม่มั่นใจว่าควรยึดมั่นในหุ้นตัวนี้ไว้ดีหรือไม่ จากนั้นคุณกำลังมองหาการยืนยันจากนักลงทุนรายอื่นที่ขาดทุนในหุ้นตัวเดียวกัน แน่นอนว่า มันจะช่วยปลอบใจให้คุณถือต่อไปได้ เพราะมันคือการเข้าข้างตัวเอง เข้าข้างความรู้สึก ทั้ง ๆ ที่หลักความจริงคุณควรจะ Cutloss ได้แล้ว นี่เป็นอีกเหตุผลที่นำไปสู่การขาดทุน
ดังนั้นหากคุณรู้ลึกว่าตัวเองมีปัญหากับการลงทุน และมีปัญหาเรื่องการจัดอารมณ์ คุณจำเป็นต้องฝึกสติ สมาธิ หรือฝึกการควบคุมจิต หากควบคุมได้จะประสบความสำเร็จในตลาดการเงินอย่างแน่นอน แต่มันก็เป็นเรื่องยาก แต่ก็ไม่ยากถ้าคุณตั้งใจทำ และเรียนรู้ ซึ่งรวมถึงความสามารถในการประเมินปัจจัยพื้นฐานของบริษัทและการกำหนดทิศทางของแนวโน้ม ของหุ้น แต่ทักษะทางเทคนิคเหล่านี้ไม่ได้สำคัญเท่ากับความคิดของเทรดเดอร์อย่างที่กล่าวไป
โดยการควบคุมอารมณ์ การคิด อย่างรวดเร็ว และการฝึกวินัยเป็นส่วนประกอบของสิ่งที่เราอาจเรียกว่าจิตวิทยาการเทรด จะมีสองอารมณ์หลักที่ต้องเข้าใจและควบคุม ประกอบด้วย ความกลัวและความโลภ
ความกลัว
1. ความกลัว
เมื่อคุณได้รับข่าวร้ายเกี่ยวกับหุ้นหรือเกี่ยวกับเศรษฐกิจ ส่วนใหญ่มือใหม่จะเกิด Panic เป็นธรรมดา จนรู้สึกว่า ต้องรีบปิดออเดอร์ หรือขายหุ้นนั้นในทันที
คุณจำเป็นต้องเข้าใจว่าความกลัวคืออะไร ? ปฏิกิริยาตามธรรมชาติต่อภัยคุกคามที่รับรู้ ในกรณีนี้เป็นภัยคุกคามต่อศักยภาพในการทำกำไรของเรา
การประเมินความกลัวอาจช่วยคุณได้ คุณควรพิจารณาถึงสิ่งที่กลัว และทำไมคุณถึงกลัวมัน แต่การคิดนั้นควรเกิดขึ้นก่อนข่าวร้าย ไม่ใช่กลางสถานการณ์ที่เกิดขึ้น
2. ความกล้าหรือความโลภ
มีสุภาษิตโบราณใน Wall Street ว่า “Pigs Get Slaughtered.” หมายถึงนิสัยของนักลงทุนที่ละโมบในการถือออเดอร์ที่ได้กำไรนานเกินไป เพื่อหวังให้กำไรสูงขึ้น แต่ความจริงก็คือไม่ช้าก็เร็ว แนวโน้มมักจะเกิดการกลับตัวเสมอ และคนโลภก็จะเสีย ฉะนั้นคุณต้องแยกให้ออกระหว่างความกล้าหรือความโลภ
ความโลภไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะเอาชนะ มักจะขึ้นอยู่กับสัญชาตญาณในการทำให้ดีขึ้น เพื่อให้ได้เงินมากขึ้น คุณควรเรียนรู้ที่จะรับรู้สัญชาตญาณนี้ และพัฒนาแผนการเทรดตามการคิดอย่างมีเหตุผล ไม่ใช่การคิดไปเองหรือสัญชาตญาณ
3. ยืดหยุ่นอยู่เสมอ
สิ่งสำคัญสำหรับนักลงทุน คือ ควรมีความยืดหยุ่น และพิจารณาการทดลองเป็นครั้งคราว ตัวอย่างเช่น คุณอาจพิจารณาใช้ตัวเลือกเพื่อลดความเสี่ยง หนึ่งในวิธีที่ดีที่สุดที่เทรดเดอร์สามารถเรียนรู้ได้คือการทดลอง เพราะสิ่งที่ได้จากการทดลองในแต่ละสถานการณ์จะสร้างประสบการณ์ หรือภูมิต้านทานทางอารมณ์
สุดท้าย นักลงทุนควรประเมินประสิทธิภาพของตนเองเป็นระยะ นอกจากการตรวจสอบผลตอบแทน คุณควรพิจารณาว่าเราต้องเตรียมตัวอย่างไรสำหรับ Section ในการซื้อขาย หรือตอนนี้สถานะในตลาดเป็นอย่างไร และความคืบหน้าในแง่ของการศึกษาต่อเนื่องเป็นยังไง การประเมินจะสามารถช่วยให้เทรดเดอร์แก้ไขข้อผิดพลาด พร้อมกับปรับเปลี่ยนความกลัว หรือความกล้า สร้างสติ และเพิ่มผลตอบแทนโดยรวมให้คุณได้ และนี่คือเคล็ดลับ จิตวิทยาการเทรด
